Ψηφιακά παιχνίδια και Εικονικοί κόσμοι

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. Ψηφιακά παιχνίδια και μάθηση: 
   • Βασικές Έννοιες: Μάθηση βασισμένη στο παιχνίδι, Ψηφιακά παιχνίδια, Εικονικοί κόσμοι
   • Εκπαιδευτικά Ψηφιακά παιχνίδια vs Παιχνιδοποίηση
   • Βασικά στοιχεία Εικονικών κόσμων – Το παράδειγμα του Minecraft (παρουσίαση του λογισμικού)
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Καταγραφή πρώτων ιδεών για το σχεδιασμό ενός παιχνιδιού
2. Παίζοντας vs σχεδιάζοντας ψηφιακά παιχνίδια 
   • Σχεδιασμός παιχνιδιών από τους εκπαιδευτικούς για να τα παίξουν οι μαθητές (μάθηση μέσω παιχνιδιού)
     • Πως σχεδιάζω ένα «καλό» εκπαιδευτικό παιχνίδι
     • Στάδια σχεδιασμού – Η αξία του προσχεδίου (mockup/storyboard) και του γρήγορου πρωτότυπου (rapid prototyping)
     • Σχεδιάζοντας μια εμπειρία παιχνιδιού με νόημα
     • Προσεγγίσεις ενσωμάτωσης της μάθησης στο παιχνίδι (ενδογενής/εξωγενής, κλειστής/ανοιχτής δομής, σύγχρονα/ασύγχρονα)
   • Σχεδιασμός παιχνιδιών από τους μαθητές – Σύνδεση με Θεωρία μάθησης μέσα από την κατασκευή. Παραδείγματα καλών πρακτικών
   • Οι πλατφόρμες σχεδιασμού παιχνιδιών Scratch και Alice
   • Άλλες πλατφόρμες σχεδιασμού παιχνιδιών (ενδεικτικά παραδείγματα: ARIS Games -Gamestar Mechanics -Twine) – βασικά χαρακτηριστικά – σύγκριση
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Εισαγωγή στις πλατφόρμες σχεδιασμού παιχνιδιών Scratch και Alice. Οι φοιτητές επιχειρούν να μεταφέρουν την ιδέα τους ή σε μια από τις πλατφόρμες 2 που παρουσιάζονται στο μάθημα – Τροποποίηση – εμπλουτισμός της αρχικής ιδέας
3. Τροποποίηση ψηφιακών παιχνιδιών 
   • Τροποποίηση ψηφιακών παιχνιδιών – τι είναι- πρακτικές μεταξύ παικτών
   • Τροποποίηση ψηφιακών παιχνιδιών και μάθηση
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – Συζήτηση: κάθε φοιτητής συζητάει πώς εξελίσσεται η ιδέα του, προβλήματα στην υλοποίηση. Ιδέες για να προκαλέσουν τους μαθητές να αλλάξουν το παιχνίδι
4. Μισοψημένα παιχνίδια: παιδαγωγική προσέγγιση για την τροποποίηση ψηφιακών παιχνιδιών 
   • Τι είναι τα «μισοψήμενα» παιχνίδια
   • Ανάλυση ενός μισοψημένου παιχνιδιού – παιδαγωγικός σχεδιασμός – χαρακτηριστικά
   • Τροποποίηση του μισοψημένου παιχνιδιού – καταγραφή μαθησιακής διαδικασίας
   • Ιδέες για τη δημιουργία ενός μισοψημένου παιχνιδιού
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – Συζήτηση: κάθε φοιτητής συζητάει πώς εξελίσσεται η ιδέα του, προβλήματα στην υλοποίηση. Στο τέλος της συζήτησης εμπλουτίζεται η αρχική περιγραφή. Ιδέες για το πως θα μπορούσαν να «μισοψήσουν» το παιχνίδι τους.
5. Βασικές κατηγορίες Ψηφιακών Παιχνιδιών 
   • Μαζικά διαδικτυακά Παιχνίδια ρόλων (ΜΜΟs)
   • Παιχνίδια περιπέτειας και γρίφων (text based adventures – interactive movies)
   • Παιχνίδια διάχυτου υπολογισμού (RPG)
   • Παιχνίδια προσομοίωσης
   • Παιχνίδια στρατηγικής
   • Κονστραξιονιστικά παιχνίδια – παιχνίδια κατασκευής
   • Βασικές έννοιες: Αφήγηση – Λουδολογία – Διαδικαστική Ρητορική (Procedural Rhetoric) – εμβύθιση – Παρακείμενα
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – Συζήτηση: κάθε φοιτητής συζητάει πώς εξελίσσεται η ιδέα του, αν έχει προβλήματα στην υλοποίηση. Έμφαση στην παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού. Στο τέλος της συζήτησης για δέκα λεπτά εμπλουτίζεται η περιγραφή του παιχνιδιού
6. Ανάλυση ψηφιακών παιχνιδιών 
   • Βασικός μηχανισμός παιχνιδιού (game mechanics) – Παραδείγματα
   • Κανόνες παιχνιδιών
   • Η έννοια της ισορροπίας του παιχνιδιού (game balance)
   • Τι κάνει ένα παιχνίδι να είναι παιχνίδι;
   • Ψηφιακά παιχνίδια και αναπαράσταση εννοιών
   • ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – Συζήτηση: κάθε φοιτητής συζητάει πώς εξελίσσεται η ιδέα του, αν έχει προβλήματα στην υλοποίηση. Έμφαση στην παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού. Στο τέλος της συζήτησης για δέκα λεπτά εμπλουτίζεται η περιγραφή του παιχνιδιού

Αναλυτική περιγραφή ενοτήτων 

Το μάθημα εστιάζει τόσο στην θεωρητική συζήτηση και ανάλυση των ψηφιακών παιχνιδιών και των εικονικών κόσμων όσο και στο πρακτικό μέρος του σχεδιασμού ενός παιχνιδιού. Οι δύο αυτές διαδικασίες εξελίσσονται παράλληλα με στόχο ο σχεδιασμός να εμπλουτίζεται με στοιχεία της θεωρίας. Για το λόγο αυτό το μάθημα δομείται ως εξής: Στο τέλος της κάθε ενότητας αφιερώνεται χρόνος για το σχεδιασμό ενός ψηφιακού παιχνιδιού το οποίο αποτελεί και μέρος της τελικής εργασίας των φοιτητών . Η διαδικασία αυτή ξεκινάει από το πρώτο κιόλας μάθημα με στόχο να βάλει τους φοιτητές σε διαδικασία να θέτουν σε πρακτική εφαρμογή (δηλαδή στοιχεία παιχνιδιού) τα όσα αναλύονται, συζητώνται και παρουσιάζονται στο μάθημα. Αναμένεται οι φοιτητές να εξελίσσουν και να εμπλουτίζουν τις ιδέες τους καθώς παρουσιάζονται περισσότερα στοιχεία σχετικά με τα ψηφιακά παιχνίδια. Η διαδικασία του σχεδιασμού διαφοροποιείται καθώς προχωράνε τα μαθήματα και ως εκ τούτου αφιερώνεται σε αυτή διαφορετικός χρόνος. Έτσι στο πρώτο μάθημα ένα δεκάλεπτο μπορεί να είναι αρκετό. Στη συνέχεια και όταν οι φοιτητές εξοικειώνονται με τα διαφορετικά εργαλεία κατασκευής παιχνιδιών και επιχειρούν τη μεταφορά της ιδέας τους εκεί, τότε προτείνεται να δοθεί μία ώρα δοκιμής και πειραματισμού στην τάξη. Τέλος, όταν οι φοιτητές καταλήξουν με ποιο εργαλείο θα δουλέψουν μπορούν να συζητούν στην τάξη προβλήματα που συναντούν στην υλοποίηση αλλά και την εξέλιξη της ιδέας τους. Ανάλογα με το πόσο έχουν προχωρήσει ορισμένοι φοιτητές μπορεί να απαιτούν περισσότερο χρόνο από άλλους, ωστόσο είναι χρήσιμο όλοι οι φοιτητές να μιλάνε για το σχεδιασμό του παιχνιδιού τους σε κάθε μάθημα. Το παιχνίδι που σχεδιάζουν οι φοιτητές αποτελεί τον πυρήνα της τελικής εργασίας – αξιολόγησης του μαθήματος. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στο μη σχεδιαστικό μέρος του μαθήματος.

Στην 1η ενότητα παρουσιάζονται βασικές έννοιες του μαθήματος α) Μάθηση βασισμένη στο  (ψηφιακό) παιχνίδι β) ψηφιακά παιχνίδια και γ) εικονικοί κόσμοι. Αναλύονται δύο προσεγγίσεις στη μάθηση βασισμένη στο παιχνίδι (παιχνιδοποίηση και ψηφιακά εκπαιδευτικά παιχνίδια) και παρουσιάζονται οι διαφορές τους. Τέλος, αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά των εικονικών κόσμων και παρουσιάζεται στους φοιτητές το λογισμικό Minecraft ως παράδειγμα δημοφιλούς εικονικού κόσμου.

Στη 2η ενότητα αναλύεται ο σχεδιασμός ψηφιακών παιχνιδιών. Η ανάλυση γίνεται σε δύο άξονες α) ο σχεδιασμός ψηφιακών εκπαιδευτικών παιχνιδιών από τους εκπαιδευτικούς με στόχο οι μαθητές να μάθουν παίζοντάς τα. Εδώ αναλύεται η διαδικασία σχεδιασμού ενός «καλού» εκπαιδευτικού παιχνιδιού, τα στάδια σχεδιασμού (διαδοχικοί κύκλοι προσχεδιασμού, γρήγορης υλοποίησης, δοκιμής, επανασχεδιασμού), οι τρόποι σχεδιασμού μιας εμπειρίας παιχνιδιού με νόημα για τον μαθητή και οι διαφορετικές προσεγγίσεις ενσωμάτωσης της μάθησης στο παιχνίδι (ενδογενής/εξωγενής, κλειστής/ανοιχτής δομής, σύγχρονα/ασύγχρονα, ατομικά/ομαδικά) β) η μάθηση που επιδιώκεται μέσα από την ενασχόληση των μαθητών με το σχεδιασμό ενός ψηφιακού παιχνιδιού. Εδώ γίνεται σύνδεση με τη θεωρία της μάθησης μέσα από την κατασκευή (constructionism και με το maker movement). Στο δεύτερο μέρος της ενότητας γίνεται παρουσίαση δύο εργαλείων κατασκευής ψηφιακών παιχνιδιών Scratch και Alice 3.0. με ενεργή εμπλοκή των φοιτητών σε μικρές ασκήσεις εκμάθησης των λειτουργιών τους(tutorial). Στη συνέχεια παρουσιάζονται και κάποιες ακόμα πλατφόρμες σχεδιασμού ψηφιακών παιχνιδιών και δίνεται χρόνος στους φοιτητές να πειραματιστούν με όποια πλατφόρμα επιθυμούν έχοντας ως πεδίο εφαρμογής τη δική τους ιδέα για παιχνίδι. Οι φοιτητές μπορούν να φτιάξουν ένα παιχνίδι σε όποια πλατφόρμα – εργαλείο επιλέξουν.

Στην 3η ενότητα αναλύεται η έννοια της τροποποίησης των ψηφιακών παιχνιδιών. Αρχικά γίνεται αναφορά στις πρακτικές τροποποίησης μεταξύ των κοινοτήτων των παικτών ψηφιακών παιχνιδιών. Στη συνέχεια αναπτύσσεται η σημασία αλλά και η αξία που έχει η διαδικασία της προσαρμογής – τροποποίησης των παιχνιδιών τόσο για την εμπλοκή με το παιχνίδι όσο και για τη μάθηση. Οι φοιτητές διαβάζουν σχετικά άρθρα για καλές πρακτικές εφαρμογής της τροποποίησης ψηφιακών παιχνιδιών στην μαθησιακή διαδικασία και τα παρουσιάζουν στην ολομέλεια.

Στην 4η ενότητα αναλύονται τα μισοψημένα παιχνίδια ως μία παιδαγωγική προσέγγιση για την αξιοποίηση της τροποποίησης παιχνιδιών στη μάθηση. Αναλύεται υπό αυτό το πρίσμα ένα μισοψημένο παιχνίδι. Στη συνέχεια ζητείται από τους φοιτητές να παίξουν αυτό το μισοψημένο παιχνίδι και να επιχειρήσουν να το τροποποιήσουν καταγράφοντας στοιχεία από τη μαθησιακή διαδικασία που ακολουθούν. Για την καταγραφή αυτή χρησιμοποιείται δομημένη αυτοπαρατήρηση.

Στην 5η ενότητα παρουσιάζονται οι βασικές κατηγορίες ψηφιακών παιχνιδιών και γίνεται αναφορά μέσα από παραδείγματα στα Μαζικά διαδικτυακά Παιχνίδια ρόλων (ΜΜΟs), στα παιχνίδια περιπέτειας και γρίφων (text based adventures – interactive movies), στα παιχνίδια διάχυτου υπολογισμού (RPG), στα παιχνίδια προσομοίωσης, στα παιχνίδια στρατηγικής και στα παιχνίδια κατασκευής. Επίσης εξηγούνται και αναλύονται με παραδείγματα κεντρικές έννοιες των ψηφιακών παιχνιδιών που σχετίζονται με την αφήγηση, τη λουδολογία, τη διαδικαστική ρητορική, την εμβύθιση και τα παρακείμενα.

Στην 6η ενότητα αναλύονται τα βασικά συστατικά που δημιουργούν την εμπειρία παιχνιδιού, δηλαδή ο μηχανισμός, οι κανόνες, τα αντικείμενα και οι χαρακτήρες, το σενάριο, τα γραφικά και η αισθητική, το σημειωτικό σύστημα του παιχνιδιού, οι δυνατότητες και τα μέσα αλληλεπίδρασης που προσφέρει, η ισορροπία του παιχνιδιού. Ακόμη αναλύεται ο παιγνιώδης – διασκεδαστικός χαρακτήρας ενός παιχνιδιού, όπως επίσης και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των παιχνιδιών ως εργαλείο και μέσο αναπαράστασης εννοιών.